Wat is heupdysplasie ?
Heupdysplasie (of HD) is een afwijking van de heupen. Door overmatige bewegelijkheid in het gewricht, ontstaat er enorm veel slijtage in de heupen. Deze beweegelijkheid ontstaat doordat de kop van het dijbeen (de femur) niet mooi in de heupkom (het acetabulum) past. Er is té veel ruimte en bij elke stap beweegt de heup alle kanten op.
Heupdysplasie is een enorm pijnlijk aandoening en is erfelijk bij de hond. De aandoening komt vooral veel voor bij grote hondenrassen.
Honden kunnen HD al op erg jonge leeftijd krijgen. De aangedane dieren hebben enorm veel pijn en lopen zichtbaar onstabiel (zie symptomen). Heupdysplasie kan echter ook op latere leeftijd nog ontstaan. Deze dieren worden steeds stijfer en er ontstaat enorm veel artrose (zie symptomen) in de heupen.
Hoe ontstaat heupdysplasie?
Heupdysplasie heeft een erfelijke achtergrond. Dit betekent dat de aanleg voor heupdysplasie is vastgelegd in je genen. Het is een complexe aandoening en tientallen genen spelen een rol in het ontstaan van de aandoening. Omdat zoveel genen een rol spelen, kan je nooit een ‘heupdysplasie vrije’ hond afleveren, wat soms wel wordt gesuggereerd bij de verkoop van pups. Ouders zonder klachten kunnen ook een pup krijgen met heupdysplasie en ouders met klachten kunnen ook pups krijgen zonder heupdysplasie.
Niet alle honden die aanleg hebben voor heupdysplasie krijgen ook daadwerkelijk HD. De volgende 'omgevingsfactoren' maken de kans op het ontstaan van heupdysplasie groter :
- Voeding
- Overgewicht
- Afwijkende of te snelle groei
- Te veel beweging op jonge leeftijd
Symptomen van heupdysplasie bij honden
Heupdysplasie is een erg pijnlijke aandoening die voorkomt bij jonge én oude honden. Een dier met heupdysplasie laat een vrij typisch beeld zien en symptomen zijn daarom ook makkelijk te herkennen. De volgende symptomen zeer zeer typisch voor een hond met HD:
- De hond kan gaan rennen als een konijn (Bunny hop)
- Moeite met opstaan
- Pijn en moeite met lopen, traplopen en springen
- De hond heeft een waggelend loopje
- Verminderde bespiering bij de achterpoten
- Bij jongere honden (4-12 maanden): Plotselinge pijn en instabiliteit van de achterpoten en heup.
- Bij oudere honden (>15 maanden): pijn door artrose
- Startkreupelheid (oftewel moeite met opstaan): De hond loopt vooral erg kreupel als hij net uit de mand komt en het gaat beter na een tijdje lopen
- De bilspieren worden kleiner
- Erge pijn vooral na rust in aansluiting op een lange inspanning
Wat is artrose?
Artrose is slijtage van gewrichten waardoor het gewricht niet meer soepel kan bewegen. Artrose ontstaat onder andere door kraakbeenschade, waardoor de kop van het dijbeen als het ware in de heupkom 'schuurt'. Dit is enorm pijnlijk en wordt hoe langer heupdysplasie aanwezig blijft, hoe erger de artrose in de heupen wordt.
Diagnose: Zo wordt heupdysplasie vastgesteld
De dierenarts kan met behulp van orthopedisch onderzoek en door het maken van röntgenfoto’s de diagnose heupdysplasie bij de hond stellen. De dierenarts kan bij honden met HD verschillende afwijkingen vinden in het orthopedisch onderzoek:
- De hond is kreupel aan één of beide achterpoten
- De hond is erg pijnlijk wanneer de heup wordt gebogen en/of gestrekt
- Ortolani test : tijdens het orthopedisch onderzoek wordt met behulp van een bepaalde handgreep de stabiliteit van het heupgewricht getest. Normaal kan de kop van het dijbeen niet uit de heup bewegen. Wanneer dit wel mogelijk is, spreek je van een positieve Ortolani.
Na het orthopedisch onderzoek zal de de definitieve diagnose ‘heupdysplasie’ in de dierenartsenpraktijk altijd gemaakt worden met behulp van röntgenfoto’s. Op de röntgenfoto kan namelijk worden bepaalde of de kop van het dijbeen voldoende in de heupkom past. Daarnaast kan er ook bepaald worden of er al sprake is van artrose. Wanneer heupdysplasie lang genoeg aanwezig blijft, kan artrose snel ontstaan en dit is enorm pijnlijk voor de hond.
Behandeling van chronische heupdysplasie
Afhankelijk van de ernst van de aandoening, kan er gekozen worden voor een symptomatisch behandeling (bij milde gevallen of als chirurgie niet meer mogelijk is door middel van pijnstilling en artrose management) of een chirurgische behandeling. Hieronder staan alle chirurgische mogelijke chirurgische behandelingen kort genoemd.
Symptomatische behandeling
Doel: zoveel mogelijk wegnemen pijn en ontsteking
Doeldier: wanneer geen operatie (meer) mogelijk is of bij zeer milde gevallen
De bedoeling van een symptomatische behandeling is om zoveel mogelijk de pijn weg te nemen die is ontstaan door ontsteking of artrose. De ontsteking kan je behandelen met ontstekingsremmers (NSAID's). Hiermee neem je echter niet de oorzaak van de ontsteking weg. Ook heeft een hond met heupdysplasie baat bij een artrose management plan:
- Voeding: zorg voor volledige voeding. Eventueel kunt u in overleg met uw dierenarts overstappen op zogenaamde 'artrose voeding'. Ook kunnen er supplementen gegeven worden.
- Voorkomen overgewicht!
- Regelmatige (kortdurende) beweging. Geen traplopen of activiteiten waarbij veel gesprongen moet worden
Triple Pelvic Osteotomie (TPO)
Doel: wegnemen van de pijn & het verbeteren anatomie
Doeldier: jonge honden met heupdysplasie
Wanneer je hond al op jonge leeftijd wordt gediagnosticeerd met heupdysplasie, kan er een bekkenkanteling (of de zogenaamde ‘Triple Pelvic Osteotomie’) worden uitgevoerd. Bij deze intensieve operatie wordt het bekken op 3 plekken doorgezaagd : in het schaambeen (os pubis), het zitbeen (ischium) en het darmbeen (os ilium). Na het doorzagen ligt de heupkom (acetabulum) geheel los, waardoor deze gedraaid kan worden. Hierdoor komt de kop van het dijbeen beter in de heupkom te liggen. Daarna worden alle doorgezaagde botten weer vastgezet met platen.
Voorwaarden voor deze behandeling zijn :
- De hond mag nog geen artrose verschijnselen hebben
- Het kraakbeen in de heup mag nog niet beschadigd zijn
- De ortalani test moet positief zijn
Volledige heupprothese
Doel: wegnemen pijn & het verbeteren anatomie
Doeldier: volwassen honden met (vergevorderde) heupdysplasie
Bij een volwassen hond met heupdysplasie kan gekozen worden voor een volledige heupprothese. Het is een spannende operaties, maar het kan wel enorm goede resultaten geven. De gehele heup wordt vervangen door een implantaat. Het fijne aan deze operatie is dat de staat van de heup in principe niet uitmaakt. Ook honden die al ernstige artrose hebben kunnen deze operatie ondergaan.
Een volledige heupprothese is een goede therapeutische optie voor een volwassen hond met heupddysplasie. Echter, het is wel een erg dure operatie (circa 4500 euro per kant)
Femurkop en femurhals resectie
Doel: wegnemen pijn bij hele ernstige heupdysplasie
Doeldier: volwassen dieren met ernstige heupdysplasie
Dit is een laatste redmiddel voor een hond met ernstige heupdysplasie. Bij de femurkop hals resectie wordt de kop én hals van het dijbeen verwijderd. Deze operatie heeft als doel het wegnemen van de pijn, en kan gedaan worden bij zowel honden als katten van alle leeftijden. De hoeveelheid artrose maakt niet uit. Het dier zal echter na de operatie nooit meer normaal lopen, maar de pijn is wel weggenomen.
Zo kun je heupdysplasie bij honden voorkomen
Zoals al eerder is genoemd, is heupdysplasie een complexe erfelijke aandoening. Hierdoor is een verstandig fokprogramma een goede methode om de preventie van heupdysplasie bij honden te verminderen. Echter, wanneer je 'aanleg' hebt voor HD, betekent dit niet altijd dat je hond ook heupdysplasie zal ontwikkelen. Dat komt omdat naast de erfelijke factoren, omgevingsfactoren en leefomstandigheden ook een rol spelen.
Om de kans op heupdysplasie te verkleinen, is het erg belangrijk om rekening te houden met de risicofactoren. Daarom zetten we de risicofactoren nog even voor jullie op een rijtje:
- Overmatige beweging op jonge leeftijd (traplopen, té veel rennen en springen)
- Voeding van slechte kwaliteit (koop voeding die past bij het ras!)
- Overgewicht
Hondenziektes
