Hoewel alle huiskatten afstammen van de Nubische kat met grijs of zandkleurig gestreept vacht, hebben onze huisdieren in de loop der eeuwen veel andere vachtkleuren ontwikkeld - voornamelijk omdat katten met vachtkleuren die weinig camouflagevoordelen hebben, evolutionair niet werden geëlimineerd en nakomelingen voortbrachten, waardoor oorspronkelijk zeer zeldzame kleurvariaties werden versterkt.
In de loop van de tijd begon de mens ook direct invloed uit te oefenen op de vachtkleur van katten - via fokprocessen.
Basisvachtkleuren van katten
Wat betreft de vachtkleuren van katten zijn er 12 basisvachtkleuren plus de kleur wit, die wetenschappelijk gezien geen kleur is (het ontstaat wanneer een bepaald gen de productie van pigment remt), evenals verschillende vachtpatronen. Alle kleuren en vachtpatronen kunnen in verschillende configuraties voorkomen, wat resulteert in diverse en ongebruikelijke combinaties.
Onder de basisvachtkleuren van katten onderscheiden we donkere en lichte vachtkleuren. Lichtere vachtkleuren ontstaan wanneer naast het gen dat een bepaalde kleur uit het donkere palet bepaalt, nog een gen voorkomt dat de kleur verlicht.
Donkere vachtkleuren bij katten
- zwart,
- chocoladebruin,
- rood,
- kaneelkleurig,
- amberkleurig (voorlopig alleen bij Noorse Boskatten),
- rood op basis van amberkleurig.
Lichte vachtkleuren bij katten
- blauw (opgelicht zwart),
- lila (opgelicht chocoladebruin),
- crème (opgelicht rood),
- crème op basis van amberkleurig,
- beige (opgelicht kaneelkleurig),
- licht amberkleurig (voorlopig alleen bij Noorse Boskatten),
- karamel (op basis van blauw, lila of beige),
- perzikkleurig.
Het is verbazingwekkend dat deze uitgebreide reeks kleuren afkomstig is van slechts twee basispigmenten. Zoals Joan Miller, een bekende katten-expert en lid van de Amerikaanse CFA-organisatie, kort gezegd opmerkte: "In feite zijn alle katten zwart, tenzij ze het aan de X-gekoppelde gen erven dat rood bepaalt, dat de zwarte kleur maskeert."
Alle andere kleuren zijn variaties die afgeleid zijn van deze twee basiskleuren (bron: catster.com/cats-101/different-cat-colors).
Het gen voor zwarte kleur wordt aangeduid als B ("zwart"), het gen voor rode kleur - als O ("oranje"). Chocoladekleur is een variatie van zwarte kleur, en het verantwoordelijke allel hiervoor wordt aangeduid als "b". Dit allel verandert de vorm van melanocyten, waardoor ze het licht anders breken en we een andere kleur van de kattenvacht waarnemen. Kaneelkleur is het resultaat van een mutatie die melanocyten in een nog andere vorm verandert.
Een interessant geval is de amberkleur, die enerzijds ontstaat door de werking van het oplichtende gen en anderzijds de pigmentproductie in het haar verandert - van eumelanine (zwart pigment) naar pheomelanine (rood pigment). Bovendien worden amberkleurige kittens geboren met een donkere vacht die met de leeftijd lichter wordt.
Wit is daarentegen... het gebrek aan kleur. Een kat met een witte vacht heeft geen melanocyten, de cellen die verantwoordelijk zijn voor pigmentatie.
Combinaties van vachtkleuren bij katten
Alle eerder genoemde kleuren kunnen op het lichaam van het dier samenkomen in verschillende combinaties. We kunnen de volgende vachtpatronen bij katten onderscheiden:
- Effen vachtpatronen bij katten - wanneer de vacht van het dier in één dominante kleur voorkomt.
- Schildpadkatten - verrassend genoeg worden schildpadpatronen vaak beschouwd als effen vachtpatronen; ze verschijnen wanneer de vacht van de kat vlekken heeft, bijvoorbeeld in zwart en rood of afgeleide kleuren (blauw-crème, chocolade-rood, kaneel-rood, lila-crème, beige-crème). Het komt ook voor dat schildpadkatten in plaats van afgebakende vlekken ook vermengde individuele zwarte en rode haren hebben.
- Rookvachten, zilvergetipte vachten en zilvergetipte schelpvachten (chinchilla) - deze komen voor wanneer elk dekhaar van de kat verschillende kleuren heeft. Bij de basis van het haar is het wit, terwijl het uiteinde één of meer kleuren aanneemt. Dergelijke gekleurde uiteinden worden "tipping" genoemd. Katten met een rookvacht hebben 2/3 van het bovenste deel van het haar gekleurd, zilvergetipte katten 1/3 en katten met zilvergetipte schelpvachten (ook chinchilla genoemd vanwege de gelijkenis met de vacht van het huisdier knaagdier) 1/8.
- Katten met een gouden vachtkleur - gouden vachtkleur is het equivalent van zilverkleurige vacht, maar bij zilverkleurige vacht zijn de uiteinden van het haar zwart en afgeleide kleuren, terwijl de basis wit is. Bij een gouden vachtkleur is de basis echter rood of crème, terwijl de uiteinden zwart of blauw zijn. Gouden vachtpatronen komen voor in een geschaduwde en een schelpvormige versie.
- Gestippelde katten (met wit) - gestippelde vachtpatronen verschijnen wanneer naast de basiskleuren ook witte vlekken op het lichaam van de kat voorkomen. Deze vlekken kunnen verschillende delen van de kattenvacht bedekken.
- Bikleurige vachtpatronen - we spreken van een bikleurig vachtpatroon wanneer witte kleur tussen de helft en ¼ van het vachtoppervlak inneemt.
- Harlekijn vachtpatroon wordt gekenmerkt door meer wit dan kleur op de vacht - meer dan de helft van het oppervlak is wit.
- Katten met een Van-patroon zullen grotendeels wit zijn, terwijl de kleur alleen op de staart, tussen de oren en op de oren zelf en mogelijk als een kleine vlek bij de basis van de staart zal verschijnen. Deze naam is afgeleid van het vachtpatroon van Turkse Van-katten.
- Tabby-vachtpatronen - vachtpatronen met achtergrondkleur (basiskleur) en een patroon in de vorm van verschillende soorten strepen, vlekken of ticking. Onder de tabby-vachtpatronen onderscheiden we:
– tijgergestreepte vachtpatronen - het patroon heeft de vorm van strepen,
– klassiek gestreepte (gemarmerde) vachtpatronen - vanaf de hoofdstreep langs de wervelkolom vertakken zich spiraalvormige patronen naar de zijkanten,
– gevlekte vachtpatronen - het patroon bestaat uit vlekken, die eigenlijk onderbroken strepen zijn,
– wilde (haasachtige) vachtpatronen - met ticking (gekenmerkt door dwarsstrepen op elk dekhaar, bijvoorbeeld bij Abessijnse katten). -
Point-vachtpatronen - vachtpatronen die verschillen in kleur tussen het lichaam (dat lichter is) en het gebied rond de snuit, poten en staart (die donkerder zijn). We onderscheiden de volgende point-vachtpatronen:
– Siamese - met het grootste contrast tussen de lichte en donkere delen,
– Tonkinese - met een gemiddeld maar duidelijk contrast,
– Birmaanse - met een licht contrast.
Vachtkleur van katten en geslacht
Voor de meeste kleurvariëteiten van katten bestaat er geen regel die de vachtkleur van een kat verbindt met zijn geslacht. Een uitzondering hierop zijn schildpad- en rode vachtkleuren, en dit allemaal dankzij het rode gen O, dat zich op het X-chromosoom bevindt. Om een rode poes te zijn, moet ze het O-allel op beide geslachtschromosomen hebben, dus ze moet het rode gen zowel van de vader (moet rood zijn) als van de moeder (moet rood of schildpad zijn) erven.
Anders zal de rode kleur zich niet in het fenotype manifesteren. Voor een rode kater daarentegen volstaat het dat één van de ouders het rode gen aan hem doorgeeft - het Y-chromosoom heeft namelijk geen genetische informatie die enige kenmerken bepaalt. Statistisch gezien zijn dus ongeveer 80% van de rode katten katers.
Aan de andere kant zijn schildpadkatten en driekleurige katten (schildpadkatten met wit) in verreweg de meeste gevallen vrouwtjes - mannetjes met dit vachtkleurenpatroon worden uitzonderlijk zelden geboren en dit als gevolg van anomalieën. Het schildpadpatroon is namelijk gekoppeld aan het geslacht. Het schildpadpatroon heeft twee allelen nodig, die zich op de geslachtschromosomen bevinden.
Een schildpadpoes wordt geboren wanneer het rode gen O op het eerste X-chromosoom aanwezig is en het gen dat de rode kleur uitsluit, o, op het tweede X-chromosoom. Als gevolg van de gelijktijdige aanwezigheid van beide genen zal een deel van het haar rood worden gekleurd en een deel zwart. Schildpadkaters worden geboren als gevolg van een mutatie - of een chromosomale afwijking in de vorm van een extra geslachtschromosoom (genotype XXY), of in het geval van een chimeer die cellen heeft met een mannelijk genotype en cellen met een vrouwelijk genotype, of als een mutatie de productie van donker pigment in sommige haren blokkeert.
Vachtkleur van katten en karakter
De relatie tussen de vachtkleur van een kat en zijn karakter werd al in de 19e eeuw onderzocht. Sinds 1872 heeft men geprobeerd om karaktertypen van katten te schetsen die zouden overeenkomen met verschillende kleurtypen. Hoewel sommige katten als temperamentvol worden beschouwd en andere als rustig, zijn er geen harde bewijzen gevonden voor een verband tussen karakter en vachtkleur - en dat is nog steeds zo, ondanks onderzoek op dit gebied.
Sommigen merken echter bepaalde regelmatigheden op die - naar hun mening - voldoende zijn om katten met bepaalde kleuren bepaalde karaktereigenschappen toe te schrijven. Men moet echter in gedachten houden dat dergelijke onderzoeken beladen zijn met fouten die voortkomen uit de subjectieve perceptie van een bepaalde kat door de ondervraagde verzorger.
Onze antwoorden worden beïnvloed door elementen zoals reeds gevormde meningen over dieren van een bepaalde kleur (bijv. rode katten, net als roodharige mensen), meningen die gebaseerd zijn op het karakter van de huidige kat, of verkeerde toekenning van bepaalde karaktereigenschappen aan een bepaalde vachtkleur (bij raszuivere katten wordt het karakter bepaald door het ras, niet door de vachtkleur).
In 2015 ondervroegen onderzoekers van de Universiteit van Californië 1200 eigenaren van huiskatten over de correlatie tussen vachtkleur en karakter. De resultaten werden gepubliceerd in het "Journal of Applied Animal Welface Science". Uit de enquêtes bleek onder andere dat schildpadkatten eigenzinnig en onvoorspelbaar zijn. Een ander onderzoek werd uitgevoerd onder een kleinere groep van 189 eigenaren.
Katteneigenaren schreven katten met witte vachtkleur meestal een terughoudend karakter toe, rode katten werden als vriendelijk beschouwd, en katten met een sterk, onvoorspelbaar karakter werden geassocieerd met schildpad- en schildpadkatten met wit. Ten slotte kijken we naar welke karaktereigenschappen het meest worden toegeschreven aan katten met verschillende vachtkleuren. Dit is een lijst die is samengesteld op basis van losse observaties en geen leidraad vormt bij het kiezen van een kat met de gewenste karaktereigenschappen.
Rode katten
Ze zijn zonder twijfel opmerkelijke katten. Rode vachtkleur is uniek en heeft iets ondeugends. Aan de ene kant zijn rode katten buitengewoon schattig, aan de andere kant brutaal en aanhankelijk.
Ze zullen zeker hun eigenaar verrassen met onvoorspelbaarheid en veel energie. Ze zijn slim, moedig en buitengewoon grappig. Helaas houden ze van eten, wat vaak resulteert in wat extra kilo's.
Witte katten
Een van de zeldzaamste vachtkleuren bij katten, wat deze individuen zeker iets bijzonders geeft. Sommigen geloven dat witte katten geluk brengen. Hier valt niet mee te twisten, want meestal zijn het opmerkelijke viervoeters, met een waardige en unieke aard.
Ze kunnen verlegen lijken, maar deze eigenschap kan voortkomen uit een tekortkoming, namelijk doofheid, die vrij vaak voorkomt bij veel witte katten met blauwe ogen. In werkelijkheid genieten ze echter graag van menselijk gezelschap - het is echter aan hen wanneer we ze een beetje genegenheid kunnen tonen.
Blauwe katten
Gedistingeerd en verfijnd - dat zou in het kort de katten met een blauwe of grijze vachtkleur kunnen beschrijven. Op het eerste gezicht kunnen ze evenwichtig en kalm lijken, maar in werkelijkheid houden ze ervan om te spelen, te ravotten en weg te glippen als de eigenaren even niet opletten. Ze staan bekend om hun behoefte aan nabijheid tot mensen, waaraan ze snel gehecht raken.
Schildpadkatten
Ongetwijfeld geboren eenlingen, die zich onderscheiden door hun grote individualiteit en energie. DE persoonlijkheid van een schildpadkat is net zo complex als hun vachtkleur. Soms willen ze knuffels en aaien, andere keren vluchten ze weg en kunnen ze hun nagels laten zien.
Gestreepte "buraski"
Dit is waarschijnlijk de meest voorkomende vachtkleur bij katten. Poesjes en katers met gestreepte vacht zijn liefhebbers van huiselijke gezelligheid. Ze houden ervan om te knuffelen en op de bank of op schoot te liggen. Ze zijn zeer evenwichtig en speels.
Dankzij hun vriendelijke karakter zijn ze ideale metgezellen om tijd mee door te brengen.
Zwart-witte katten
Vaak ook wel "penguin" of "koeien" genoemd. Katten met dit ongebruikelijke vachtpatroon onderscheiden zich door hun grote intelligentie, nieuwsgierigheid en streken. Onafhankelijkheid en zelfstandigheid zijn hun tweede naam.
Zwart-witte katten zijn individuen die altijd hun eigen mening hebben - uiteindelijk bepalen zij de regels. Ze beslissen zelf wanneer het tijd is om geknuffeld te worden en wanneer ze de deur uit kunnen gaan. Geboren individualisten.
Zwarte katten
Hoewel volgens volksgeloof hun aanwezigheid ongeluk brengt, zijn zwarte katten in werkelijkheid bijzondere levensgezellen en zullen ze iedereen die ze in huis haalt gelukkig maken. Meestal gaan ze hun eigen weg.
Gedurende de dag slapen ze of gaan ze op in hun mysterieuze bezigheden, maar als ze eenmaal wat tijd hebben gevonden, zullen ze graag op onze knieën liggen en genieten van de avondse strelingen.
Bron: wszystkookotach.pl
Lees ook:
Katten per grootte / vachttype / oogkleur
