Wat is Giardia?
Giardia is een darmparasiet die overal ter wereld voorkomt. Ook kan deze mensen en veel diersoorten besmetten, zowel zoogdieren, vogels als amfibieën. Er bestaan meerdere soorten van Giardia en binnen die soorten bestaan ook weer verschillen tussen de individuele parasietjes. Daardoor kan wel dezelfde soort Giardia bij mensen, katten en honden voorkomen, maar is een zieke kat of hond niet altijd besmettelijk voor jou. Het kan echter wel!
De besmettelijke parasiet beweegt zich voort door middel van zweepstaartjes die aan het lichaampje vast zitten. Giardia ziet er niet altijd zo uit: zijn leven bestaat uit twee fasen. In de ene kan deze bewegen, en in de andere is het een blaasje. In de vorm van dat blaasje kan Giardia heel goed overleven in de omgeving, vooral als het nat en koud is. Het blaasje droogt wel sneller uit wanneer het droog en warm wordt. De bewegende Giardia’s gaan juist al heel snel dood als ze uit de kat of hond komen.
Hoe raakt je kat besmet met Giardia?
Vooral de blaasjes zijn verantwoordelijk voor besmetting van nieuwe dieren, omdat deze dus zo goed blijven leven in de omgeving. Deze worden uitgescheiden met de ontlasting. De beweeglijke parasietjes komen ook weleens mee wanneer het dier diarree heeft. Normaal zitten deze alleen in de darm.
Volgens een onderzoek in de Verenigde Staten zit Giardia in 5 tot 15% van de katten of honden. Dit zijn voornamelijk jonge dieren, vaak nog jonger dan 6 maanden oud. Ook komt Giardia vaker voor bij dieren die in asielen zitten. Dit komt omdat daar heel veel dieren bij elkaar zijn en omdat de parasiet erg besmettelijk is.
Dieren die besmet zijn met Giardia, zijn daar niet altijd ziek van: ongeveer de helft maar krijgt diarree. Meestal raakt een kat of hond besmet, doordat deze voedsel eet of water drinkt, waarin de blaasjes zitten. In het maagdarmkanaal breken de blaasjes open, en uit één blaasje komen dan twee van die beweeglijke parasietjes. Deze moeten nog wat groeien om volwassen te worden. Daarna zwemmen ze rond in de darm of gaan ze aan de darmwand zitten. Op een bijzondere manier komen er dan steeds meer Giardia’s. Eén parasietje splitst zich namelijk in tweeën en daarna gaan ze samen in een nieuw blaasje zitten. Dat blaasje wordt dan weer uitgescheiden met de ontlasting en komt in de omgeving terecht.
Het is nog niet helemaal duidelijk hoe de parasietjes ervoor zorgen dat je kat ziek wordt. Waarschijnlijk maken ze giftige stoffen, verstoren ze de darmflora en wekken ze ontsteking op. Daardoor kan de darm minder goed voedingsstoffen opnemen en ontstaat er diarree.
Symptomen van Giardia bij katten
Zoals gezegd, kunnen veel katten en honden de parasiet bij zich dragen, maar er niet ziek van worden. Als er wel symptomen zijn, kun je denken aan het volgende lijstje:
- Milde buikpijn tot zelfs ernstige krampen;
- Diarree (deze kan zacht tot waterdun zijn; ook kan deze erg stinken, slijm bevatten of een beetje vettig eruit zien);
- Gewichtsverlies bij een lange ziekteduur;
- Slechte vacht en over het algemeen een slechte uitstraling.
De dieren hebben meestal geen koorts!
Diagnose van Giardia bij een kat
Wanneer je ziet dat je kat of hond ziek is en diarree heeft, kan deze Giardia hebben. Je dierenarts wil dan graag je huisdier zien om erachter te komen wat er aan de hand is. Hij of zij stelt eerst een aantal vragen aan jou over je dier. Daarna wordt je kat of hond helemaal nagekeken. De dierenarts voelt de buik extra goed af om te beoordelen of het goed gaat met de darmen. Deze luistert ook naar de buik en vraagt zich dan af: zijn de darmgeluiden normaal of afwijkend? Diarree kan heel veel oorzaken hebben. Daarom zal je dierenarts verder onderzoek willen doen.
Uit bloedonderzoek komt meestal niets geks bij dieren met Giardia. Het kan wel helpen om andere oorzaken uit te sluiten. Een röntgenfoto kan bijdragen aan de diagnose, maar is nog niet doorslaggevend.
Om met de grootst mogelijke zekerheid te kunnen zeggen dat je dier Giardia heeft, moet zijn of haar ontlasting onderzocht worden. Hiervoor wordt een beetje ontlasting afgenomen of (verse) ontlasting gebruikt, afhankelijk van welke test er wordt gedaan. Er bestaat een sneltest die in de dierenpraktijk binnen enkele minuten kan worden uitgevoerd. Deze kan echter soms een foute uitslag geven. Een andere test die de dierenarts zelf kan doen is een monster van de ontlasting onder de microscoop bekijken. Als dit een heel vers monster is, zijn de bewegende parasietjes nog zichtbaar. Zoals we eerder vertelden, gaan deze heel snel dood buiten de kat of hond, dus in een oud monster kun je ze niet meer zien. Dan zijn alleen de blaasjes nog te vinden.
Het is goed mogelijk dat de parasieten over het hoofd worden gezien met dit onderzoek. Er zijn daarom meer betrouwbare testen. Hiervoor moet de ontlasting naar een specialistisch laboratorium worden opgestuurd. Hier kunnen ze zelfs de kleinste deeltjes van Giardia-parasieten nog terugvinden, zoals het DNA. Door testen te herhalen voor een aantal dagen achtereen, wordt de uitslag meer en meer betrouwbaar. Op de ene dag worden er namelijk meer parasieten of blaasjes uitgescheiden met de ontlasting dan op de andere dag.
Hoe behandel je Giardia bij een kat?
Wanneer er Giardia wordt gevonden in de ontlasting, is behandeling de vervolgstap. Het eerste doel van deze behandeling is het stoppen van de diarree. Het tweede doel is het doodmaken van alle parasieten. Dat is nog wel eens lastig. Er zijn meerdere medicijnen die gegeven kunnen worden. Soms krijgt een kat of hond, naast Giardia, nog een andere infectie erbij. Denk hierbij aan andere parasieten zoals spoelwormen of hartworm, of slechte darmbacteriën. Dan is het verstandig om een medicijn of een combinatie van medicijnen te kiezen die de andere infecties ook opruimt. Daarnaast kan het helpen om vezelrijk voer te geven.
Het komt wel eens voor dat je dier niet reageert op de medicijnen. Dan moet er een ander middel of combinatie geprobeerd worden, of meer onderzoek gedaan worden naar de oorzaak. Er kan namelijk nog iets anders aan de hand zijn waardoor je dier niet beter wordt. Het kan ook lijken alsof de Giardia maar niet weggaat, maar dit kan ook steeds weer een nieuwe infectie zijn. Een dier wordt niet immuun tegen Giardia. Als de bron van besmetting nog in de buurt is, of de omgeving is nog besmet, zal je dier toch weer Giardia krijgen. Daarom is het belangrijk om alle bronnen aan te pakken. Dit doe je door het schoonmaken van de plekken in huis waar je dier komt en door alle dieren in huis te laten onderzoeken en zo nodig te behandelen.
Er is onderzoek gedaan naar het effect van knoflook op de Giardia-parasieten. Hierbij werden extracten gebruikt of knoflookolie. Het bleek dat de knoflook de parasietjes kapot kan maken. Het zou daarom gebruikt kunnen worden naast de behandeling met medicijnen, zodat er minder lang behandeld hoeft te worden. Er moet nog meer onderzoek worden gedaan om te kijken of het nuttig is in het voorkómen van Giardia.
De prognose van een kat met Giardia
De meeste dieren die klachten hebben van Giardia, worden weer helemaal beter met de juiste behandeling. De prognose voor zowel gezonde als zieke dieren die besmet zijn met Giardia, is dus goed. Giardia is normaliter niet echt dodelijk, behalve als je dier ernstige diarree heeft die niet goed wordt aangepakt.
Preventie: Hoe voorkom je Giardia bij katten
Voorkomen is beter dan genezen. Laat je dier geen water uit de omgeving drinken en natuurlijk ook geen ontlasting opeten van andere dieren. Wanneer jouw dier besmet is met Giardia, is het belangrijk om zijn of haar ontlasting buiten meteen op te ruimen, zodat dit geen gevaar meer vormt voor andere dieren. Maak de ruimtes goed schoon waar een dier met Giardia heeft gezeten en ontsmet deze daarna door stoomreiniging of met ammoniak. Ook andere zoogdieren zoals muizen en ratten kunnen Giardia krijgen. Om deze en om andere redenen is het daarom verstandig om de aantallen plaagdieren zo laag mogelijk te houden. Er is wel onderzoek gedaan naar vaccinaties tegen Giardia, maar op het moment worden deze niet gebruikt.
Kattenziektes
