Je kat inenten: belangrijk of overbodig?

Wanneer je je nieuwe kitten ophaalt, heeft deze meestal zijn of haar eerste inentingen al gehad. Dat heeft de fokker geregeld. Voor de volgende inentingen maak je zelf een afspraak bij je eigen dierenarts. Vanaf dat je kat een jaar oud is, moet deze daarna meestal om de paar jaar terugkomen voor een herhalingsenting (afhankelijk van het vaccin). Het herhalen van de inentingen is heel belangrijk om de afweer tegen de ziekten in stand te houden. Het is verstandig om in ieder geval één keer per jaar met je kat naar de dierenarts te gaan voor een gezondheidscheck. Zo kunnen ziektes voorkomen worden of vroegtijdig opgespoord worden. In dit artikel worden de beschikbare vaccinaties besproken en wordt uitleg gegeven over inenten.

Hoe werken vaccinaties?

Het is begrijpelijk dat je als kattenverzorger vragen hebt over het inenten van je kat. Bijvoorbeeld: kan een vaccin gevaarlijk zijn voor de gezondheid van mijn kat? Vaccinaties voor huisdieren worden, net als bij vaccins voor mensen, eerst goed onderzocht. Hierbij kijken de onderzoekers of het werkt en of het veilig is, zelfs voor drachtige dieren en kittens. Ook wordt er gelet op bijwerkingen. Pas als het goedgekeurd is, mag het vaccin verkocht worden. 

Hoe werkt zo’n vaccin eigenlijk? In een vaccin tegen een specifiek virus zitten verzwakte of dode virussen, of deeltjes hiervan. Er bestaan ook vaccins tegen bacteriën, hierin zitten dan verzwakte of dode bacteriën, of deeltjes daarvan. Deze virussen en bacteriën kunnen je kat of andere dieren niet infecteren, maar zorgen voor een afweerreactie.

Bij deze reactie worden geheugencellen aangemaakt. Deze kunnen meteen reageren als de kat het echte virus of de bacterie oploopt. Hierdoor zijn de symptomen sterk verminderd of worden volledig voorkomen. Je kat wordt dus helemaal niet of veel minder ziek, en gaat niet dood aan deze ernstige ziekten. Hij of zij is dan immuun.

Het werkt eigenlijk net als bij jonge kinderen die gevaccineerd worden. Vaccinaties worden meestal ontwikkeld tegen ziekten die zo gevaarlijk zijn, dat het niet verantwoord is om mens en dier hieraan bloot te stellen. Ziekten kunnen er zelfs volledig mee uitgeroeid worden.

In een vaccin zitten ook hulpstoffen. Hierdoor wordt het vaccin vloeibaar. Ook zorgen de hulpstoffen ervoor dat de enting extra goed werkt. Deze hulpstoffen zijn uiteraard ook op hun veiligheid onderzocht.

Beschikbare vaccinaties voor katten

Er bestaan meerdere soorten vaccins. Een aantal wordt als het belangrijkst gezien en wordt dus ook aangeraden door dierenartsen. Een aantal is aanvullend.

De belangrijkste vaccinaties

Een veelvoorkomend ziektecomplex bij katten is niesziekte, ook wel feline rhinotracheïtis genoemd. Het heet een complex omdat het door verschillende verwekkers veroorzaakt kan worden. De belangrijkste zijn twee virussen (feline calicivirus, afgekort FCV, en het kattenherpesvirus, afgekort FHV) en twee bacteriën (Chlamydia-bacterie en Bordetella-bacterie).

Het vaccin dat het vaakst gegeven wordt en ook wordt aangeraden, werkt tegen de twee virussen. Vooral het herpesvirus is een vervelend virus, omdat een kat hier niet meer vanaf komt als deze dat eenmaal heeft opgelopen; net als het herpesvirus bij mensen dat een koortslip veroorzaakt. Wanneer de afweer van de kat wat verlaagd is, bijvoorbeeld door stress, kan het virus weer opspelen, waarbij de kat voornamelijk klachten aan de voorste luchtwegen krijgt. Ook kan het virus oogproblemen veroorzaken, die veel ongemak aan de kat kunnen geven. Omdat niesziekte een ziektecomplex is, kan een gevaccineerde kat alsnog niesziekte krijgen. Echter worden met het vaccin de meest voorkomende en meest vervelende ziekteverwekkers aangepakt.

Een andere veelvoorkomende ziekte is kattenziekte, ook wel kattenparvo genoemd. Dit wordt veroorzaakt door het feline panleukopenievirus (een andere naam hiervoor is het feline parvovirus, afkorting FPV). Kattenziekte is net als niesziekte erg besmettelijk. Waar niesziekte op alle leeftijden een rol speelt, is kattenziekte vooral gevaarlijk voor kittens. Het belangrijkste symptoom is bloederige diarree en ze kunnen zelfs doodgaan. Het vaccin werkt erg goed om de ziekte te voorkomen. 

Aanvullende vaccinaties

Rabiës, ofwel hondsdolheid, komt ook bij katten voor. Gelukkig hebben we deze ziekte bijna nooit in Nederland, en daarom hoeft hier ook niet standaard tegen gevaccineerd te worden. Wanneer je met je kat op vakantie gaat naar het buitenland, is het verplicht om je kat te enten tegen rabiës. Je moet dit bij aankomst in het land aan kunnen tonen door middel van het paspoort of inentingsboekje. Pas op met katten of kittens die in het buitenland te koop zijn. Soms zijn deze niet of niet goed ingeënt tegen rabiës, en te jonge kittens mogen de grens ook nog niet over. Het is een erg gevaarlijke ziekte waaraan een kat altijd sterft. Een van de symptomen is dat een kat erg agressief wordt. Als een besmette kat je bijt, kun jij ook rabiës krijgen. Mensen kunnen er aan overlijden als er niet snel door een arts wordt ingegrepen.

Tegen de bacteriële verwekkers van niesziekte, Chlamydia en Bordetella, bestaan ook vaccins. Vaak zijn dit combinatievaccins die ook tegen de eerder genoemde virussen beschermen. Tegen Bordetella moet nog wel eens verplicht gevaccineerd worden als je je kat naar bijvoorbeeld een dierenpension brengt. Het extra vaccin dat dan gegeven wordt, is dan meestal in de vorm van een neusdruppel. Het Chlamydia-vaccin wordt over het algemeen alleen gegeven als er een uitbraak van is, met als doel de ziekte in te perken.

Tegen kattenleukemie kan ook ingeënt worden. Dit wordt veroorzaakt door het feline leukemievirus (FeLV). De kat moet hiervoor wel negatief testen op FeLV, omdat het geen zin heeft om een al besmette kat te vaccineren. Het wordt aanbevolen om katten te vaccineren die hoog risico lopen op infectie. Dit zijn katten die met veel bij elkaar leven of die in een gebied wonen waar kattenleukemie veel voorkomt. Overleg dit met je dierenarts. Gelukkig komt de ziekte in Nederland weinig voor, omdat we weinig zwerfkatten hebben en goede diergeneeskundige zorg.

FIV staat voor feline immunodeficiëntievirus, en dit virus veroorzaakt het beter bekende kattenaids. Dit komt ook niet veel voor in Nederland. Het vaccin kan nuttig zijn bij katten die hoog risico lopen op besmetting, bijvoorbeeld katten die in een groep leven of katten die veel buiten komen en veel vechten. Echter is er hier wat discussie over. Ook moeten er vrij veel vaccins gegeven worden om de bescherming tegen het virus sterk te houden. Het is dus een afweging die je kunt maken samen met je dierenarts.

Vaccinatieschema

Hieronder staat het volledige entingsschema. Een plusje wil zeggen dat de kat op dat moment tegen die ziekte ingeënt moet worden. Een plusminusteken betekent dat het aan de situatie ligt of de enting nodig is, bijvoorbeeld wel wanneer je kat met veel andere katten in aanraking komt. Je kunt je dierenarts altijd vragen naar uitleg bij dit schema.
    Sommige inentingen moeten kort na elkaar herhaald worden. Dit wordt ‘boosteren’ genoemd. Hierdoor wordt er voldoende immuniteit opgebouwd. Op volwassen leeftijd moeten vaccinaties om de zoveel tijd herhaald worden om die immuniteit in stand te houden.

* 1e inenting mag ook op 6 weken leeftijd (2-4 weken tussen 1e en 2e inenting)
** Elk jaar bij een hoog-risico kat (katten in groepen of katten die veel naar buiten gaan)
*** Alleen Chlamydia, tegen Bordetella hoeft maar 1 inenting gegeven te worden als basisvaccinatie
**** Afhankelijk van het merk vaccinatie

Bijwerkingen van inentingen voor kittens

Het zou kunnen dat je kitten bijwerkingen krijgt van het vaccin. Deze zijn vrijwel altijd zeer mild en komen niet veel voor. Ze worden veroorzaakt omdat het immuunsysteem van de kat reageert op het vaccin, wat ook de bedoeling is. De bijwerking die het vaakst wordt gezien, is een bult op de plek van de enting. Je kat heeft hier meestal geen last van.

Sommige katten zijn allergisch voor (bestanddelen van) vaccins, net zoals dat ze allergisch kunnen zijn voor bepaald voer of andere dingen in hun omgeving. Ook dit is zeer zeldzaam. Zo’n allergie betekent niet per se dat je kat niet meer ingeënt kan worden, want soms kan een vaccin van een andere producent wel veilig worden toegediend. Je herkent een allergische reactie bijvoorbeeld aan zwelling van de hals en kop. Als je dit ziet bij je kat, neem dan meteen contact op met je dierenarts. Hij of zij zal je dan verder helpen.

Titerbepaling

Het is ook mogelijk om, in plaats van standaard te vaccineren, eerst te ‘titeren’. Deze steeds meer bekende test meet de antistoffen in het bloed tegen een bepaalde ziekte. Deze antistoffen zijn aangemaakt bij de vorige enting(en). De geheugencellen kunnen hiermee niet gemeten worden. Het is alleen mogelijk om deze meting te doen voor kattenziekte. De inenting tegen niesziekte moet nog wel elk jaar tot elke drie jaar gegeven worden. Als de antistoftiter hoog genoeg is, hoeft er nog niet gevaccineerd te worden. Als deze te laag is, is het verstandig weer in te enten.

Kitten inenten: wat zijn de kosten?

Hoeveel vaccineren kost, verschilt. Per praktijk, maar ook per type vaccin. Het ene vaccin beschermt tegen meer ziekten dan het andere. Doorgaans wordt er voor het vaccineren ook een volledig lichamelijk onderzoek gedaan. De prijs hiervoor verschilt erg per praktijk. Vraag je dierenarts wat de kosten zijn specifiek voor jouw kat.