Wereldwijd roepen generommeerde gedragsonderzoekers dat diersoorten wel emoties kunnen hebben, maar geen gevoelens. Onzin, zeggen wetenschappers van de Universiteit Utrecht. Dieren hebben vermoedelijk wel gevoelens, maar het is alleen niet makkelijk te onderzoeken.
Blaffen en janken
Voor de zekerheid eerst even over het verschil tussen gevoelens en emoties. Simpel uitgelegd is een emotie een reactie van je lichaam op iets wat er gebeurt, waarna je je gedrag aanpast. Oftewel: iets als blijheid, boosheid, angst etc, dat een gebeurtenis bij je oproept. Emoties zijn vaak zichtbaar door een bepaalde gezichtsuitdrukking of in het gedrag. Gevoelens gaan een stap verder dan emoties. Denk aan de manier waarop je een bepaalde emotie interpreteert. Zo moet je irratie zien als een persoonlijke reactie op boosheid. Of het gevoel dat je afgewezen wordt als gevolg van de emotie bedroefdheid. Dat dieren emoties hebben, is al vaak wetenschappelijk vastgesteld. Een experiment met honden liet zien dat wanneer ze van hun verzorger werden gescheiden, de honden alerter waren. Ze stonden op, liepen of renden rond en vooral naar de deur, terwijl ze blaften en jankten. Op lichamelijk vlak zagen de onderzoekers een verandering van de hartslag.
Spaarzaamheid
Het onderzoeken van gevoelens is een heel ander verhaal. Gevoelens kan je nauwelijks bewijzen, daarvoor zijn ze te persoonlijk. Wat we zéker weten, is dat we zelf gevoelens hebben. Maar vaak weten we nog niet eens precies wát we voelen. Omdat gevoelens moeilijk zijn om te onderzoeken, concludeerden veel wetenschappers dat dieren ze niet hebben. Zoiets kan je niet zomaar stellen, schreven de drie onderzoekers van de Universiteit Utrecht onlangs. Die onderzoekers wijzen bijvoorbeeld op studies die sterk de indruk wekken dat dieren tot op bepaalde hoogde van zichzelf bewust zijn. Sommige dieren kunnen zichzelf in de spiegel herkennen. Van katten weten we dat ze íéts door de spiegel zien, maar het is niet 100% zeker dat ze zich ervan bewust zijn dat zezichzelf zien. Daarom zeggen bepaalde onderzoekers dat je ervan moet uitgaan dat dieren gevoelens hebben. Volgens die theorie, met een moeilijk woord, de theorie van 'cognitieve spaarzaamheid', moet je bij het interpreteren van dierengedrag uitgaan van het meest eenvoudige proces dat dit gedrag kan verklaren. Dus zou je gevoelens buiten beschouwing moeten laten totdat je ze kan meten. Maar daar zijn de wetenschappers van de Universiteit Utrecht het niet mee eens. Draai het eens om, zeggen zij in feite. Als een dier erg op ons lijkt en zich onder vergelijkbare omstandigheden op een vergelijkbare manier gedraagt, dan gaan daar volgens henvermoedelijk vergelijkbare psychologische processen achter schuil. En daar kunnen ook gevoelens toe behoren.
Unieke gevoelens
Interessant is dat de wetenschappers voorstellen om dierengedrag voortaan op een andere manier te onderzoeken. Alleen vragen stellen is volgens hen niet genoeg, omdat dieren nu eenmaal geen antwoord kunnen geven. Maar ze kunnen de emoties van anderen kopiëren en interpreteren en ze kunnen zich inleven in de verlangens van anderen, zeggen de wetenschappers. Denk bijvoorbeeld aan het voorbeeld van katten die kinderen troosten als ze verdrietig zijn. Zodoende denken de wetenschappers dat dieren eigen gevoelens hebben. Unieke gevoelens die voor mensen niet te herkennen zijn. Die gevoelens zijn, stellen dewetenschappers, afhankelijk van de manier waarop een bepaald diersoort zich biologisch heeft ontwikkeld. Om achter de gevoelens van dieren te komen, zou bijvoorbeeld gekeken moeten worden naar gezichtsuitdrukkingen.
Wat denk jij: heeft jouw allessie net als jij gevoelens? We zijn benieuwd!
Meer interessante artikels:
