Schapendrijven: een unieke samenwerking tussen mens en hond

Wat is schapendrijven?

Om schapen van de ene plaats naar de andere te krijgen wordt er vaak gekozen om deze schapen de drijven met een hond. Meestal geld dit niet voor de schapen die in een weiland bij een boerderij lopen. Deze schapen zijn vaak gewend om op vaste tijden gevoerd te worden en als de boer roept en/of met een emmer met bix rammelt, dan komen alle schapen aangestormd. Bij schapen die gewend zijn om in ruime natuur te bivakkeren ligt dit anders. Zo lopen de schapen in Schotland bijvoorbeeld hoog in de bergen vrij rond. Om deze dan naar beneden te krijgen heb je echt wel een of meerdere honden nodig om ze bij elkaar te drijven. Ook als een herder met zijn schapen rondtrekt over bijvoorbeeld de hei is de schapenhond een uitstekende collega. De kunst bij het schapendrijven is altijd dat de kudde bij elkaar gebracht en gehouden wordt en dat dit in alle rust gebeurt.

De samenwerking tussen herder en hond

Iemand schapen zien drijven met een hond is voor veel mensen een genot om naar te kijken. Het ziet er vaak rustig en ontspannen uit en over het algemeen zijn de kijkers het meest verbaasd over de goed luisterende hond die zowel naar gesproken commando's als naar fluitsignalen luistert. Het lijkt dan dat de herder alles aanstuurt. Het vraagt een meer geoefend oog om te zien dat je hier getuigen bent van een fantastisch samenspel tussen de herder en de hond. Een goede werkhond voert niet alleen opdrachten naadloos uit, maar snapt zelf ook goed wat er met de schapen moet gebeuren of wat de herder wil.
Een Border Collie, de meest gebruikte hond om schapen te drijven in Nederland, leest bijvoorbeeld  de schapen 25 keer sneller dan de herder.

Een koppel schapen heeft altijd een leidster en als de leidster van een koppel schapen bedenkt om linksaf te gaan, dan heeft de hond dit dus veel eerder door en zal hier al op ingrijpen zonder dat de herder iets hoeft te doen.Als de hond en de herder al langer met elkaar samenwerken, dan bestaat de communicatie tussen hen uit een mix van commando’s, lichaamstaal en eigen initiatief.

Geschikte honden voor schapendrijven:

Er zijn diverse hondenrassen die geschikt voor het schapen hoeden:

• Australian Shepherd
• Kelpie
• Nederlandse schapendoes
• Duitse Herder
• Hollandse Herder
• Belgische  Herder
• Bearded Collie
• Beauceron

En nog vele anderen.

De Border Collie is echter het meest bekend. Om schapen te drijven neem je dan een Border Collie uit een werklijn. Dit zijn borders die speciaal gefokt zijn met een enorme innerlijke drive om schapen te drijven en alsmaar te willen werken. Als je een Border Collie-pup uit zo’n werklijn bij de schapen zet, dan zie je meestal direct de aanleg die ze hebben om de schapen te willen drijven en de drang om deze naar de herder te brengen. 

Dit natuurlijke gedrag van de collie zorgt er voor dat je al snel met de hond aan de slag kunt en na met een paar keer per week trainen kun je zeggen dat je de basis er al aardig in hebt zitten als de hond 1 jaar oud is. De gehele training van de hond neemt ongeveer 2 jaar in beslag. Vervolgens blijf je net als bij sporten regelmatig trainen met de hond.

Aanlegtest en training schapendrijven

Mensen die een hond nemen met aanleg voor schapendrijven informeren soms naar een training schapendrijven. Belangrijk om te weten is dat je je hond nooit moet leren schapendrijven als je niet daadwerkelijk ook met de hond aan het werk gaat. Als de hond eenmaal de smaak te pakken heeft, wordt  jouw trouwe viervoeter zeer ongelukkig als er geen schaap meer te zien is. Zo ongelukkig zelfs dat je wellicht met een zeer neurotische, blaffende, alles slopende hond te maken krijgt. Bezint eer ge begint!
Er zijn diverse ervaren handlers in Nederland die goed kunnen zien of jouw hond geschikt is om mee te werken bij de schapen. Met een aanlegtest schapendrijven of gewoon wat eenvoudige oefeningen wordt snel zichtbaar gemaakt wat de (on)mogelijkheden zijn.

Welke commando’s moet een hond kennen?

De eerste commando’s die een schapendrijver zal moeten leren zijn niet anders dan die van alle andere honden: hier, lig, zit, voet en naast. Helaas blijft het bij andere viervoeters vaak bij deze opdrachten, als ze er al naar luisteren. Een Border Collie behoort tot een van de slimste rassen ter wereld. De hierboven genoemde commando’s zitten er dan ook meestal al na een paar weken goed in. Daarna begint het echte werk want bij de schapen moet de hond goed op afstand bestuurbaar zijn en de opdrachten zonder haperen uitvoeren. Na 1,5 jaar kon ik bij mijn schapenhond dan ook al 42 verschillende commando’s afvinken.

De commando's voor schapendrijven op een rij:

• comby = links om de schapen heen
• away = rechts om de schapen heen
• lie down = liggen
• get up = sta op
• stand = blijf staan of kom tot stilstand
• walk on = rustig in een rechte lijn naar de schapen lopen
• steady = kalm aan
• look = kijk waar de schapen zijn
• look back = kijk om je vergeet een paar schapen (en ga ze halen)

Voor de meest gebruikten zijn er ook fluitsignalen.

Wedstrijden schapendrijven

Het romantisch beeld van het hoeden van schapen met een hond, lekker lopen over de hei zonder een mens tegen te komen, is in Nederland vrijwel niet meer te realiseren. In Nederland zijn er niet zoveel beroepsmatige herders meer en die er nog zijn dragen vaak zorg voor de begrazing van natuurgebieden meestal ondersteund door vrijwilligers.
Wel zijn er veel mensen in Nederland die het schapendrijven als sport beoefenen. Je zult het misschien niet verwachten, maar er is vrijwel ieder weekend ergens in Nederland een wedstrijd schapendrijven. In 2017 werd zelfs het wereldkampioenschap schapendrijven, dat altijd in Groot Brittannië plaatsvindt, voor het eerst in Nederland georganiseerd.