Wanneer kan je hond zwanger raken ?
De cyclus van de hond
De teef heeft een ingewikkelde vruchtbaarheidscyclus die erg verschillend is van andere diersoorten. Tijdens de loopsheid (of oestrus) kan een hond zwanger raken Een hond wordt ongeveer 1 tot 2 keer per jaar loops (afhankelijk van het ras). Tijdens de loopsheid kan de hond zwanger raken. Tussen de loopsheden door bevindt de hond zich in de zogenaamde 'anoestrus'. In die periode is de hond niet vruchtbaar en heeft ook geen interesse in reutjes.
Een dierenarts kan bepalen wanneer het beste moment is om je hond te laten dekken. Bij onderzoek bepaald de dierenarts in welk stadium van de cyclus de hond zich bevindt door middel van vaginoscopie (het bekijken van het slijmvlies van de vagina) en het meten van hormonen (meestal alleen progesteron).
Wat meet de dierenarts?
Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon en het hormoon bereid het lichaam voor op zwangerschap. Direct na de eisprong zal daarom de concentratie progesteron stijgen. Na de eisprong moet de eicel nog een hele weg afleggen. De bevruchting eicel/sperma vindt daarom pas plaats 2 tot 3 dagen later.
Wanneer je het optimale dek moment wil bepalen (2 dagen na de progesteron piek), moet de progesteron concentratie tijdens de loopsheid vaak worden gemeten. Bij de dierenarts kan je deze zogenaamde ‘fertiliteitsbegeleiding’ laten doen. Dit is erg nuttig, want als de dekking op een verkeerd moment plaatsvindt, dan moet je weer lang wachten voordat de hond weer loops is.
Zwangerschap: hoe stellen we dat vast bij de hond?
Nadat de teef gedekt is door de reu, is het een tijdje onzeker of je hond daadwerkelijk zwanger is. De eerste weken is er namelijk nog geen vergrote buik zichtbaar, en de humane zwangerschapstest met urine kan jammer genoeg niet gebruikt worden bij de hond. Bij de hond zijn er vanaf 20 dagen na de dekking mogelijkheden om zwangerschap vast te stellen.
Verschillende methodes om zwangerschap vast te stellen
- Voelen in de buik (de pups zijn te voelen vanaf ongeveer 20 dagen dracht, maar je kan eigenlijk pas individuele pups voelen na 28 dagen)
- Echografie (echografie is nuttig vanaf ongeveer 24 dagen dracht)
- Eerste hartslag te zien vanaf dag 23-30
- Eerste beweging te zien vanaf dag 32-36
- Het skeletje kan je zien vanaf dag 35
- Röntgenfoto van de buik (dit doe je pas later in de zwangerschap. Met een röntgenfoto kun je namelijk het aantal foetussen tellen en bepaal je makkelijk hoeveel pups er geboren gaan worden.)
- Zwangerschapstest: bepalen van de relaxine concentratie (dit is een hormoon dat door de placenta/moederkoek wordt aangemaakt in zwangere honden). Deze concentratie kan je na zo’n 21 dagen laten meten in het bloed).
Schijnzwangerschap
Wanneer je hond niet zwanger is geworden na de loopsheid, kan het soms daar tóch op lijken. Doordat er tijdens de loopsheid veel hormonen zijn vrijgekomen, kunnen deze na de eisprong nog een tijdje hoog blijven. Sommige honden vertonen na de loopsheid nog een tijdje ‘nestgedrag’. Ze verzamelen knuffels, kunnen ander gedrag gaan vertonen (soms zelfs agressief) en krijgen soms zelfs gezwollen melkklieren.
De draagtijd van een hond
Hoe lang een hond drachtig is, is een beetje afhankelijk welke dag je rekent als de begindag van de zwangerschap. Zoals je eerder al hebt kunnen lezen, vindt de bevruchting pas plaats 2 tot 3 dagen na de eisprong. De datum dat je teef door een reu wordt gedekt, is dus niet altijd dezelfde datum als de bevruchting. Als je dus alleen weet wanneer de reu bij de teef is geweest en niet weet wanneer de ovulatie heeft plaatsgevonden, moet je een beetje schatten hoe lang de hond nu precies zwanger is. Als de bevruchting op dezelfde dag plaatsvindt als de dekking met de reu, dan is een normale dracht lengte 61 dagen.
De lengte van de dracht kan variëren tussen de 58 en 72 dagen. De lengte is vooral afhankelijk van de grootte van het toekomstige nestje.
Abortus bij honden
Wat als je hond zwanger is maar je helemaal geen puppy's wilt. Net als bij mensen, is het mogelijk om een ongewenste zwangerschap af te breken. Bij de hond kan dit medicamenteus gedaan worden tot en met 45 dagen na de dekking met de reu. Hiervoor gebruikt de dierenarts Aglépristone. Dit middel wordt twee keer onder huid met een prikje toegediend, wat zorgt dat de zwangerschap wordt beëindigd.
Omdat de teef maar kort vruchtbaar is, is de kans best groot dat je hond niet zwanger is na een ongewenste dekking met een reu. Het is daarom maar de vraag of je direct moet behandelen met Aglépristone of eerst moet afwachten of je hond daadwerkelijk zwanger is. Dit is natuurlijk een gewetensvraag, en zal je in overleg met je dierenarts zelf moeten beslissen.
Voeding van een zwangere teef
Net als bij mensen heeft een zwangere hond behoefte aan meer eten. De hoeveelheid voedsel die je moet geven is afhankelijk van de hoeveelheid puppy's en is afhankelijk van hoe lang de hond al zwanger is.
In principe mag een drachtige hond hetzelfde voer blijven eten als voor de zwangerschap. Wel moet de hond méér voedsel krijgen, en als de hond dus niet meer wil eten, dan is het in sommige gevallen beter om over te stappen naar een energie- en eiwitrijk dieet (zoals puppyvoeding). Als een teef maar een paar pups krijgt (een kleine worp), dan wordt geadviseerd om tijdens de dracht de hoeveelheid voer met ongeveer 30% te verhogen. Bij een grote worp mag de hoeveelheid voer tot 60% toenemen.
Afhankelijk van het ras kan je er ook voor kiezen om je hond ad lib (onbeperkt) te voeren. Je zal dan merken dat de stijging in voerbehoefte het grootst is in de laatste weken van de dracht (de toenemende eetlust is het duidelijkst te zien vanaf de 3de en 4de week van de dracht). In de laatste week van de dracht zal er meestal geen verdere toename in eetlust zijn, en de laatste dagen kan de eetlust zelfs afnemen.
De bevalling van de hond
Na ongeveer 63 dagen is het zover ! De pups zijn volgroeid en de bevalling kan elk moment beginnen.
Symptomen naderende bevalling hond
- Onrustig gedrag
- Verminderde eetlust
- Je hond moet vaker poepen of plassen
- Heldere slijmerige uitvloeiing (zo’n 1 tot 2 dagen voor de geboorte)
- Nestgedrag
- Er wordt veelvuldig aan de kont (vulva) gelikt
- Ongeveer 1 tot 2 dagen voor de geboorte zie je een temperatuurdaling (alleen te meten met een thermometer)
Om een beetje te kunnen inschatten wanneer je hond gaat bevallen, is het handig om een paar dagen voor de uitgerekende werpdatum de temperatuur van je hond te meten. Zo kan je ook makkelijk de vulva van de hond bekijken op uitvloeiing. Zo ben je goed voorbereid en is het makkelijker om te bepalen wanneer je hond gaat bevallen.
Tijdens de bevalling
De bevalling bestaat grofweg uit 3 fasen :
- Fase 1 : de voorbereiding
- Fase 2 : de uitdrijving van de pups
- Fase 3 : de uitdrijving van de moederkoek
Wanneer moet je ingrijpen en de dierenarts bellen ?
- Als er sprake is van een ‘verlengde dracht’. Dit is bij een kleine worp pups na 66/67 dagen. Bij een groot nest is het pas verlengde dracht na 69/70 dagen
- Wanneer er een stinkende vieze uitvloeiing uit de vulva komt (anders dan de normale heldere/groenige uitvloeiing vlak voor de geboorte)
- Wanneer de teef zwak blijft persen na een pup, maar er geen vordering is voor 1-2 uur
- Wanneer de teef al een tijdje is gestopt met persen, terwijl nog niet alle pups zijn geboren
Verzorging van de pups
De verzorging van (pasgeboren) puppy's kan worden samengevat in 3 punten :
- De pup mag niet afvallen (máár: als de pup hetzelfde gewicht blijft, dan is dat ook niet goed!)
- De pup moet blijven drinken bij de moeder
- De pup mag niet koud worden (trillen)
Verzorging van de lacterende teef
Een teef die lacteert, verliest enorm veel energie door het maken van melk. Zolang de pups dus nog bij de moeder drinken, moet de teef ook voldoende voedsel krijgen om melk te kunnen blijven produceren. De energiebehoefte van de teef kan wel zo’n drie keer zo hoog zijn als de onderhoudsbehoefte, en daarom betekent dat bijna altijd dat de teef onbeperkt mag eten.
Voortplanting en dracht bij honden
